دریافت اطلاعات ...
 
روابط عمومی کانون وکلای دادگستری مرکز
پنج شنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳

فروش سلاح تحویل درِ منزل/ آمار اسلحه های غیرقانونی در دست ایرانیان
 
آمارهای رسمی از افزایش آمار مرگ با سلاح گرم و همچنین افزایش میل به خرید اسلحه حكایت دارد.
آمارهای رسمی از افزایش آمار مرگ با سلاح گرم و همچنین افزایش میل به خرید اسلحه حكایت دارد.

آفتاب نیوز : عصر سه شنبه، هفتم مرداد 99، ساكنان سعادت آباد تهران تصاویری را به چشم دیدند كه پیش از آن، فقط وصفش را در رمان های روسی خوانده یا در فیلم های آمریكایی دیده بودند؛ در این روز دو جوان اسلحه به دست از ماشین پیاده می شوند و مستقیم همدیگر را هدف می گیرند.

آن طور كه بعدها پلیس اعلام كرد ماجرا به دوئلی عاشقانه و از پیش طراحی شده برمی گشت: «سهراب» روز پیش از حادثه و در جشن تولد «خشایار»، متوجه دوستی خشایار با دختر موردعلاقه خود می شود و همان جا هم قراری برای نبردی تن به تن معین می كنند. دوئل سعادت آباد اولین درگیری مسلحانه در خیابان های تهران نیست و این ماجرا در ماه های گذشته بارها در پایتخت ایران و دیگر شهرها تكرار شده است. حالا حتی آمار رسمی هم افزایش استفاده از سلاح گرم را تأیید می كند؛ خودكشی با سلاح گرم و نزاع خیابانی با اسلحه در سال های گذشته روند صعودی به خود گرفته و كار تا جایی پیش رفته كه حالا مرگ بر اثر اصابت گلوله به یكی از پرتكرارترین عبارات در گواهی فوت تبدیل شده است. افزایش آمارهای رسمی البته دلایل متفاوتی دارد، اما به نظر می آید ریشه این افزایش استفاده از اسلحه در جایی دیگر است؛ بازار داغ فروش سلاح گرم.

فروش سلاح تحویل درِ منزل/ آمار اسلحه های غیرقانونی در دست ایرانیان

فروش تضمینی با «دلیوری شبانه»

مدیر گروهی سه هزار نفره در تلگرام است و صفحه ای هم در اینستاگرام دارد؛ نامش «احمدخان» است و می گوید اینجا همه آشنا و تأیید شده هستند. برای اعتمادسازی البته هركسی را به گروه راه نمی دهد و دست كم باید یكی از خریداران پیشین، شخص جدید را معرفی و تأیید كنند. «حسین» كه حدود سه سال پیش یك كلت برتا به همین روش از احمدخان خریده حالا در نقش معرف ظاهر می شود. «ببین برای من هر حرفی سنده مگه اینكه خلافش ثابت بشه ولی وای به حال روزی كه خلافش ثابت بشه. اگه حسین آقا بگه تأییدی پس تأییدی ولی دیگه باقی ا ش با خودت»؛ اینها را احمدخان در همان پیام های اول می گوید و بلافاصله توضیح می دهد كه «همه چی رو تو گروه توضیح دادیم. از نارنجك تا كلت و انواع اسلحه شكاری هم داریم. فقط بگو چی می خوای ولی قیمت ها همه بیشتر از اونیه كه اونجا نوشتیم». او كه تأكید فراوانی بر فروش تضمینی دارد، روند فروش را هم به این شكل توضیح می دهد: «باید ببینی چی می خوای. اگه داشته باشیم كه پول رو كارت به كارت می كنی و 24 ساعت بعد اسلحه رو تحویل می گیری. در تهران 24ساعته ولی شهرستان یك تا دو روز كاری. اگه هم نداشته باشیم تا آخر هفته موجود می شه». احمدخان اصرار دارد كه این فروش تضمینی است، اما چگونه می شود به این روند اعتماد كرد و اگر پس از پرداخت پول، اسلحه دریافت نشود چه تضمینی وجود دارد؟ برای این پرسش هم پاسخ آماده دارد: «بالاخره با یه آشنا به گروه وصل شدی دیگه. درسته؟ همون آشنا تضمین كار ما هم هست. حتما قبلا خرید داشته كه حالا معرف شده و وقتی اون اسلحه شو گرفته تو هم می گیری. كلت و تفنگ بخوای شب به دستت می رسه و بخوای همون جا تست هم می شه. دلیوری ما تضمینیه. اگر هم اتفاقی بیفته و مشكلی پش بیاد ما باز همونی كه خرید كردی رو برات می فرستیم». منظور از مشكل، احتمال دستگیری یا شرایط پیش بینی نشده در مرحله ارسال است، اما تأكید دارد كه مسئولیت این شرایط با فروشنده است. اگرچه پیوستن به گروه احمدخان و سفارش اسلحه از او نیاز به معرف و شرایطی خاص دارد، اما همه فروشنده ها چنین احتیاطی را رعایت نمی كنند. كافی است در قسمت جست و جوی شبكه های پیام رسان مجازی یا شبكه های اجتماعی عباراتی مانند «فروش اسلحه» را جست و جو كنید تا با صفحات و گروهای مختلفی روبه رو شوید. برای مثال كانال «فروش اسلحه» با حدود سه هزار فرد دنبال كننده، در متنی روند فروش را به این شكل توضیح داده است: «نحوه سفارش محصول: 1-واریز مبلغ جنس به صورت كارت به كارت. 2- سپس ارسال آدرس مقصد در پی وی تا به صورت حضوری جنس تحویل داده شود». ارتباط با مدیر این كانال هم كار دشواری نیست و آدرس او در قسمت توضیحات همین كانال آمده است. ارسال پیام برای او با پاسخ سریع و البته فرستادن ده ها تصویر از انواع اسلحه، باطوم، دستبند، شوكر برقی، گاز اشك آور و مواردی از این دست همراه است. می نویسد كه «اگر طالب باشی فقط كافی است پول را كارت به كارت كنی و اگر بیشتر از سه قلم جنس بخواهی تخفیف هم داریم». اما این اسلحه ها به چه شكل و از چه مسیری به دست فروشندگان و دلالان اسلحه می رسد؟ یكی از این روش ها ورود قاچاق از مرزهای و سپس ارسال به دیگر نقاط كشور است.

شوتی های اسلحه

شماره تماسش را یكی از رانندگان كالاهای قاچاق می فرستد و می گوید مورد تأیید است. او خودش در مسیر جنوب به مركز، معمولا گناوه و دیلم به سمت اصفهان، انواع كالای قاچاق جابه جا می كند، اما می گوید تا الان حاضر نشده اسلحه ببرد چون «هم خطرناك است و هم اینكه دل و وجدانم با این كار نیست». با همان زنگ اول پاسخ می دهد و در ابتدای تماس، می گوید در جریان دلیل تماس هست. می گوید همكاران من را «میرشكال جاده» صدا می كنند ولی اصراری به استفاده از این عبارت مستعار هم ندارد: «هرچی دوست داری بنویس. برای من فرقی ندارد. فقط جوری ننویسی كه برای ما دردسر درست شود. اعتماد كردیم ولی حواست باشه». اما چرا باید جوانی 27، 28 ساله چنین شغل و كار خطرناكی را انتخاب كند؟ هنوز پرسش تمام نشده، به سرعت و مفصل توضیح می دهد: «زندگی خرج داره، كار نیست، تو كار پیدا كن تا من همین الان این ماشین را بفروشم و كارم رو تغییر بدم. فكر كردی از رو شكم سیریه؟ ما از لحظه ای كه استارت می زنیم دیگه مرگ و تصادف و دستگیری بالاسرمونه و هر بار فقط شانس میاریم و خواست خداست كه سالم می رسیم. سرعت 200 كیلومتر اونم با بار قاچاق و این جاده ها شوخی نیست». درباره نوع باری كه از جنوب به سمت مركز كشور جابه جا می كند هم توضیحات مفصلی دارد: «بار كه مال من نیست. من فقط تحویل می گیرم و تحویل می دم. صاحب بار معمولا خودش اسكورت می كنه؛ با فاصله از من مسیر را میاد كه اگر اتفاقی افتاد كمك كنه. هر باری بگه من انتقال می دم. اسلحه هم بردم ولی دو، سه بار. چون پولش بیشتر بود قبول كردم ولی دیگه قبول نمی كنم». درباره دلیل این تصمیم هم از یك تصادف و اتفاقات یك سفر می گوید: «ما اگر خدای ناكرده تصادف كنیم، اسكورت سر می رسه و بار رو قبل از اینكه پلیس برسه جمع می كنه. می دونی چرا؟ چون اگه پلیس بار قاچاق رو ببینه ماشین رو نگه می داره و جریمه سنگین و كار به دادگاه كشیده می شه. همین هفت، هشت ماه پیش یه بار اسلحه داشتم كه سالم رسوندمش ولی دقیقا سفر بعدش تصادف سختی كردم. خدا رحم كرد كه جنس قاچاق خطرناك نبود؛ چای و نسكافه و این چیزا بود. اسكورت سریع بار را بین مردمی كه جمع شده بودند تقسیم كرد و به خیر گذشت. اما اگر بار اسلحه می بود بدبخت می شدم. بعد از همون تصادف گفتم دیگه توبه. دیگه اسلحه و گاز اشك آور و این چیزا نه». او البته می گوید از همكارانش شنیده كه همچنان بار اسلحه هم جابه جا می شود و زیادتر هم شده، اما توضیح می دهد كه خودش دیگر نه این كار را می كند و نه اطلاعات دقیقی دارد.

جوازدار یا بی جواز

آمار رسمی و همچنین اظهارات چندین مقام قضائی و انتظامی ایران در چند سال گذشته از افزایش مرگ با سلاح گرم حكایت دارد و بر اساس همین آمار در چهار سال گذشته بیش از یك سوم قتل ها در ایران با سلاح گرم رخ داده است. در آمار خودكشی هم شرایط تا حدی شبیه به دیگركشی است و در این مورد هم آمار پایان دادن خودخواسته به زندگی با افزایش استفاده از اسلحه گرم آشكار است. این افزایش استفاه از اسلحه گرم برای جان گرفتن در حالی است كه در بسیاری از موارد، اسلحه به كارگرفته شده فاقد جواز است كه معنای آن خرید اسلحه از بازارهای غیرقانونی است. به طور خلاصه سلاح های موجود در ایران به دو گروه جوازدار و بی جواز دسته بندی می شوند. سلاح های مجوزدار، سلاح هایی هستند كه برای كاربردهایی همچون شكار، ورزش یا حفاظت از گله، با شرایطی خاص در اختیار افراد قرار می گیرند كه البته از این سلاح ها هم در تیر اندازی های خیابانی یا نزاع بین طایفه های مختلف در مناطق عشایری استفاده می شود. دسته دیگر اما سلاح های جنگی بدون مجوز است كه معمولا از سوی قاچاقچیان سلاح از كشورهای همسایه وارد می شوند.

آمار اسلحه های غیرقانونی در دست ایرانیان

گرچه بازار قاچاق و اسلحه های غیرقانونی به خطری جدی برای سلامت جامعه ایران و همچنین حیات وحش ایران تبدیل شده، اما مشابه بسیاری از حوزه های دیگر، هنوز آمار دقیقی از میزان تلفات این اسلحه ها و همچنین تعداد آنها در دست نیست. در این باره البته مسئولان در چند سال گذشته آماری تقریبی را چندین بار اعلام كردند. به عنوان مثال مهر 94 «فرهاد دبیری»، معاون وقت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست، از عدد یك میلیون و 600 هزار اسلحه غیرمجاز سخن گفت: «در حال حاضر حدود یك میلیون و 600 هزار قبضه اسلحه غیرمجاز در میان مردم داریم و نزدیك به همین میزان هم اسلحه مجاز در دست مردم است». علاوه بر این پیش از این هم «جمشید محبت خانی»، فرمانده وقت یگان حفاظت سازمان محیط زیست كشور، با انتقاد از توزیع سلاح های شكاری مجوزدار، این اسلحه ها را زمینه ساز تبدیل ایران به سیاهچاله پرندگان دانست و گفت: «اگر سلاح شكاری مجوزدار به دست مردم می دهیم، باید محل استفاده آن را هم بدانیم، اما متأسفانه تاكنون حتی موفق به شمارش تعداد این سلاح های مجوزدار هم نشده ایم». این اظهارات و موارد مشابه از آثار منفی این بازار داغ سلاح بر محیط زیست ایران هم خبر می دهد.

ریشه های جامعه شناختی گرایش به اسلحه در ایران امروز

چه عواملی باعث شده كه بخشی از جامعه امروز ایران علاقه مند به خرید اسلحه گرم غیرمجاز شود و ریشه این گرایش به اسلحه در كجاست؟ آینده جامعه ای با این میل رسیدن به سلاح گرم چه خواهد بود؟ «احمد بخارایی»، جامعه شناس و مدیر گروه مسائل و آسیب های اجتماعی در انجمن جامعه شناسی ایران، دراین باره و در پاسخ از دو عامل هویتی مهم احساس امنیت و تلاش برای كسب هویت، سخن می گوید. این عضو هیئت علمی دانشگاه در توضیح این دو عامل می گوید: «احساس امنیت و تلاش برای كسب هویت دو عامل بزرگی است كه اعضای یك جامعه را به جهات مختلف اجتماعی سوق می دهد؛ به این معنا كه اگر احساس امنیت بالا باشد و روند هویت یابی، روندی منطقی و سهل باشد، افراد طبیعتا كمتر به كج روی ها و هنجاری شكنی ها روی می آورند و زندگی كم وبیش معمولی ای خواهند داشت. معمولی هم به معنای مشاركت در جامعه، رضایت نسبی از امروز و امید معمول نسبت به آینده است. اما اگر احساس امنیت در جامعه ای كاهش پیدا كند و روند هویت یابی با مانع مواجه شود، افراد بر اساس تئورهای جامعه شناختی به سمت انحرافات اجتماعی روی می آورند». بخارایی در توضیح این گرایش جامعه سرخورده به انحرافات هم می گوید: «انحرافات هم انواع و اقسام دارد؛ به عنوان مثال وقتی در جامعه ای این احساس ایجاد شود كه فرصت برابر وجود ندارد، ممكن است افرادی به ابداع و نوآوری از نوع منفی روی بیاورند. این ابداع و نو آوری به این معناست كه افراد از راه های غیررایج و غیرمعمول استفاده می كنند تا به اهداف باارزش در جامعه دست پیدا كنند. به عنوان مثال در داستان فساد ماجرا به این صورت است كه وقتی كارمندی نمی تواند به اهداف تعریف شده در جامعه كه حالت سرمایه دارانه دارد (ماشین خوب، ویلای خوب، محل زندگی خوب و...) برسد، میان برها را تعریف می كند و انحراف شكل می گیرد و این ریشه فساد در جامعه است». به تعبیر مدیر گروه مسائل و آسیب های اجتماعی در انجمن جامعه شناسی ایران، افرادی كه نمی توانند در مسیر ابداعی به اهداف دارای ارزش در جامعه دست پیدا كنند، به انزوا می روند كه انزوا ریشه انحرافات اجتماعی می شود: «همه افراد نمی توانند از این مسیر پیش بروند و بنابراین گروهی منزوی می شوند. این انزوا به بحث رواج اسلحه مرتبط می شود. این منزوی ها، افسرده می شوند، روی به خودكشی می آورند و دسته ای دیگر هم ممكن است روی به ابداع و خلق وسایل و اهداف بیاورند؛ به اصطلاح طغیانگر می شوند. این طغیانگرها وقتی می بینند نمی توانند با سلاح سرد به هدف خود برسند، سراغ سلاح گرم می روند؛ یعنی احساس ناامنی و تنهایی می كنند و چتر حمایتی جامعه را بالای سر خود نمی بینند و در این میان افراد هركدام به سمت وسویی از انحرافات اجتماعی می روند. این انحرافات می تواند دزدی، خودكشی، طلاق و خشونت باشد كه الان شاهدیم در همه این انحرافات آمار در حال افزایش است. تردیدی نیست كه فروپاشی اجتماعی در جامعه شكل گرفته و در حال شدت گرفتن است و بنابراین این انحرافات هم با بگیروببند حل نمی شود به ویژه آنكه خشونت زیاد با مردم، موجب تشویق مردم به دفاع از خود می شود». «مصطفی آبروشن»، جامعه شناس، هم در تحلیل این شدت گرفتن میل جمعی به خرید اسلحه به كاهش آستانه تحمل اشاره می كند و دراین باره می گوید: «آنچه باعث می شود افراد به دنبال اسلحه بروند، كاهش آستانه تحمل افراد و ناكامی های گسترده اجتماعی است. اگر مانعی در راه رسیدن به هدف ایجاد شود و فرد دچار ناكامی شود، می تواند بستری برای بروز خشونت باشد. در واقع خشونت یك نوع پاسخ اعتراض آمیز است كه فرد در مقابل فشار های درونی و بیرونی كه به وی تحمیل شده، از خود بروز می دهد و هر چقدر نظام اجتماعی در پاسخ به نیازهایی كه از منظر فرد ضروری تلقی می شود، بی تفاوت عمل كند، شاهد افزایش نزاع ها با ابزارهای متنوع خواهیم بود».

نگاهی حقوقی به ماجرای اسلحه در ایران

سیامك پاكبار.حقوق دان و وكیل پایه یك دادگستری؛ در كشور ما و مطابق با قانون اساسی ایران، اصل بر ممنوعیت حمل و نگهداری سلاح گرم غیرمجاز است. آخرین قانونی كه در این زمینه در كشور ما تصویب شده و همه قوانین قبلی را نسخ كرده است، قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز است كه در سال 1390 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.

قانون گذار در فصل دوم این قانون، در مواد مختلفی به جرم انگاری و تعیین مجازات برای قاچاق، خرید و فروش و توزیع، حمل، نگهداری سلاح اعم از سلاح سرد جنگی، سلاح شكاری، سلاح گرم سبك خودكار و غیرخودكار و همچنین سلاح گرم سنگین و نیمه سنگین مبادرت كرده و درخصوص سلاح های گرم جنگی و شكاری، حتی تعمیر بدون مجوز آنها را نیز جرم انگاری كرده است. اما با توجه به اینكه سؤال مطروحه صرفا درخصوص میزان مجازات حمل سلاح گرم است باید عرض كنم كه مجازات خریداری، نگهداری و حمل سه نوع اسلحه گرم در ماده 6 قانون فوق الذكر به تفكیك بیان شده است؛ در مورد سلاح گرم سبك غیرخودكار، حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از 20 میلیون ریال تا 80 میلیون ریال در نظر گرفته شده است. درخصوص سلاح گرم سبك خودكار، حبس از دو تا پنج سال و درخصوص سلاح گرم سنگین و نیمه سنگین، حبس از پنج تا 10 سال تعیین شده است.

به نظر می رسد نظام حقوقی ایران در این رابطه دچار خلأ قانونی نبوده و میزان مجازات های در نظر گرفته شده و موارد تشدید و تخفیف آن با توجه به تفكیك نوع سلاح ها از یكدیگر، می تواند در راستای پیشگیری از حمل سلاح، در حد خود مؤثر باشد.

به عقیده نگارنده این سطور، صرف وجود قوانین خوب و مؤثر نمی تواند به طور صددرصدی در پیشگیری از وقوع جرائمی از این دست كافی باشد. عوامل دیگری نیز قطعا در این خصوص مؤثرند. عوامل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی نیز نقش تعیین كننده ای در این راستا دارند. می دانیم كه در برخی مناطق كشور میزان استفاده از سلاح نسبت به سایر مناطق كشور بیشتر است. این در حالی است كه قانون مجازات حمل سلاح، آنجا هم وجود داد، اما گویا نقش عوامل فرهنگی و اجتماعی در آن مناطق بیشتر است. یا شاید می بینیم كه استفاده از سلاح در درگیری ها در برخی از افراد موجود در طبقات سطح پایین تر جامعه بیشتر است. اینجا نیز شاید عوامل اقتصادی، سبب شده است آنها خشن تر از افرادی شوند كه سطح رفاه بهتری دارند.

البته این عوامل عمومیت ندارند و بخشی از این خشونت نیز ریشه در نوع تعاملات و تربیت خانوادگی افراد دارد. از بیان این عوامل قصد داشتم به این نتیجه برسم كه قرار نیست با داشتن قوانین خوب در یك حوزه خاص، شاهد هیچ گونه ناهنجاری یا جرمی در آن حوزه نباشیم. بلكه لازم است هر قشر و هر منطقه را با معیار و ابزار مرتبط با خودشان آسیب شناسی كنیم و راه حل كاهش آن ناهنجاری را بیابیم. در واقع باید ببینیم ریشه گرایش برخی از مردم به استفاده از سلاح به طور كلی و سلاح گرم به طور خاص چیست؟ باید مشخص شود چرا آستانه تحمل مردممان در مقابل مشكلات در این حد پایین آمده است كه به فكر حمل یا نگهداری سلاح بیفتند؟ اصلا چرا احساس ناامنی می كنند؟ باید بررسی كرد آیا اگر نوع و میزان مجازات ها، سنگین تر از مجازات های مندرج در قانون مزبور شود، این تشدید، باعث كاهش استفاده از سلاح گرم می شود؟
منبع خبر:
آفتاب
   تاریخ: ۰۷:۰۰ - ۱۰/۰۶/۱۳۹۹   بازدید: ۱۲۶۶