رویداد24 شادی مكی: موضوع تجاوز و آزار جنسی زنان و مردان این روزها در مركز توجه قرار گرفته و روایت های متعددی در این باره مطرح شده است. فارغ از صحت و سقم ادعا های طرح شده، شاید برای نخستین بار است كه زنان در ایران مجال یافته اند كه در این زمینه با هویت خودشان و با صدای بلند صحبت كنند و برای نخستین بار است كه جامعه حساسیت و موضع گیری مناسبی نسبت به موضوع نشان داده و زنان را تشویق به بازگویی و پیگیری موضوع تجاوز و متجاوز می كند. البته پیش از این نیز اقدامات مشابهی انجام شده بود اما این حجم از فراگیری و افشای نام افراد مشهور را به همراه نداشت.
با توجه به اینكه در پیگیری های قضایی بار اثبات وقوع تجاوز و تعرض برعهده قربانی یا فرد مدعی وقوع عمل جنسی بوده و این اثبات چندن هم آسان نیست ضرورت دارد كه قربانیان نكاتی را درباره پیگیری جرمی كه نسبت به آن ها به وقوع پیوسته است بدانند. برای آگاهی بخشی نسبت به حقوق قربانی و نكاتی كه زمان پیگیری باید رعایت كند با مازیار طاطایی وكیل دادگستری و حقوقدان گفتگو كردیم.
برای پیگری تجاوز مستقیما به دادگاه مراجعه كنید طاطایی با تاكید براینكه جرائمی كه منافی عفت هستند اعم از تجاوز یا جرائمی كه آسیب های جنسی به دنبال داشته باشد مستقیما در دادگاه قابل پیگیری و رسیدگی هستند، به رویداد 24 می گوید: دادسرا به این موضوع ورود نمی كند. زیرا قانون گذار تحقیق و تجسس درباره جرائم منافی عفت را به لحاظ رعایت مصالح اجتماعی و نظم عمومی ممنوع كرده است لذا موضوع مستقیما در دادگاه قابل طرح و رسیدگی است.
وی عنوان می كند: قاعدتا برای اثبات تجاوز و تعرض مانند همه جرائم باید ادله ای وجود داشته باشد. یكی از این ادله می تواند شهادت شهود باشد كه قاعدتا در این نوع موضوعات شاهدی وجود ندارد بنابراین این دلیل حذف می شود. ادله دیگر نظریه پزشك قانونی است به این معنی كه پرشكی قانونی تایید كند كه شخص مورد آزار جنسی قرار گرفته است.
این وكیل دادگستری اضافه می كند: پیام ها و مكاتبات الكترونیكی كه بین افراد رد و بدل شده و سوابق آن باقی می ماند نیز می توانند دلایلی برای اثبات موضوع باشند.
بیشتر بخوانید: پله پله تا تجاوز/ برای مقابله با پدیده آزار جنسی باید چه كنیم؟
ثبت 40 شكایت تجاوز از «ك.ا»/ ماجرای تجاوز سریالی به دختران دانشگاه تهران چیست؟
رفتن به منزل شخصی به معنای تراضی در رابطه جنسی نیست وی در پاسخ به این سوال كه آیا پذیرفتن دعوت یك مرد و حتی نوشیدن مشروبات الكلی با همراهی وی به معنای تراضی در رابطه جنسی است، بیان می كند: اصولا قانون به چنین مسائلی ورود نمی كند مثلا نمی گوید اگر شما حركتی را انجام دهید به معنای این است كه خودتان هم مقصر هستید؛ بنابراین اگر خانمی به منزل آقایی برود و مورد تجاوز قرار بگیرد یا برعكس میزبان مورد تجاوز قرار بگیرد حضور فرد با متجاوز در یك محل به معنای موافقت فرد با تجاوز نیست كه اگر موافقتی وجود داشته باشد دیگر مساله تجاوز مطرح نیست، تجاوز زمانی رخ می دهد كه رضایت و توافقی وجود ندارد.
این وكیل دادگستری خاطرنشان می كند: نمی توان صرف حضور فرد در یك مكان را به معنای رضایت در رابطه جنسی تلقی كرده و به میزبان حق بدهیم كه هر كاری بكند. اگر فردی به مهمانی برود و كشته شود آیا به معنای آن است كه قربانی رضایت به كشته شدن داشته است؟ این تعریف نادرست است. اصل وجود هر رابطه ای یك رضایت است كه می تواند در مقطعی وجود داشته و در مقطع دیگر وجود نداشته باشد. دو نفر ممكن است مدتی با یكدیگر در ارتباط باشند، اما در مقطع دیگر ارتباط شان به هر دلیلی از بین رفته و رضایت برای ارتباط جنسی وجود نداشته باشد در این شرایط هم ارتباط جنسی با فرد بدون رضایت او به معنای تجاوز است.
آنچه قربانیان تجاوز باید بدانند وی درباره مجازات های در نظر گرفته شده در قانون برای متجاوزان می گوید: در قانون مجازات اسلامی برای متجاوز و متعرض مجازات هایی تعریف شده است. اگر تجاوز اتفاق افتاده باشد مجازات آن اعدام است، اما تعرضات دیگر جنسی مانند لمس كردن و تعرضات شفاهی كه مبتنی بر توهین باشد نیز عموما مجازات های نقدی به دنبال دارند.
طاطایی درباره نكاتی كه افراد قربانی تجاوز زمان مراجعه به پزشكی قانونی باید مورد نظر قرار دهند اظهار می كند: از آنجاییكه این جرائم نوعا در خفا رخ داده و برای اثبات آن نمی توان شاهدی یافت قاعدتا تنها راه اثبات جرم استفاده از گزارش پزشك قانونی و قرائن و نشانه های وقوع تجاوز است؛ بنابراین بهتر است فردی كه مورد تعرض قرار گرفته به هیچ عنوان آثار جرم را از بین نبرد یعنی خود یا لباس های شان را مورد شست و شو قرار ندهد، زیرا با این كار ممكن است اثار جرم از بین برود.
وی خاطرنشان می كند: چت های موجود و صحبت های كتبی یا پیام های صوتی رد و بدل شده را در اختیار دادگاه بگذارند. در این چت ها و پیام ها ممكن است متجاوز درباره تصمیم خود به تجاوز صحبت نكند اما می تواند اماره ای باشد براینكه ارتباطی وجود داشته است. به این معنی كه رابطه ای بین متجاوز و قربانی وجود داشته است كه باعث جلب اعتماد قربانی شده است و با این ترفند به محل خلوتی كشیده شده و مورد تجاوز قرار بگیرد.
طاطایی درباره اینكه آیا رد و بدل كردن پیام هایی با محتوای جنسی میان قربانی و متجاوز ممكن است به ضرر قربانی تمام شود، تصریح می كند: اگر این پیام ها صرفا در قالب چت و گفتگو بوده باشد می تواند رابطه نامشروع تلقی شود البته رابطه اقتضائات خاص خود را دارد و الزاما مكالمه نمی تواند به مفهوم رابطه باشد. با توجه به اینكه در قوانین جزایی باید مقررات را به صورت مضیق و به نفع متهم تفسیر كنیم اساسا این مكالمات به تنهایی دلیلی بر ارتكاب جرم و وقوع تجاوز نیست، اما می تواند قرینه ای بر دعوت شخص و فریب شخص قربانی برای حضور در محلی باشد، اما حتی اگر درباره موضوعات جنسی نیز در این چت ها صحبتی شده، اما نمی تواند دلیلی بر رضایت شخص قربانی باشد. اگر تنها دلیل اثبات تجاوز همین چت های حاوی مسائل جنسی باشد ممكن است مراجع قضایی چنین چت هایی را دلیل بر رضایت قربانی بدانند.
وی با تاكید براینكه سایر ادله می تواند به اثبات وقوع تجاوز كمك كند، توضیح می دهد: مثلا افرادی كه مورد تجاوز قرار می گیرند آثار بدنی متجاوز را روی بدن و لباس دارند. به این معنا كه قاعدتا به دلیل مقاومتی كه قربانی در برابر تجاوز دارد آثاری مانند كبودی و خراشیدگی روی بدن وی وجود خواهد داشت و اگر پزشكی قانونی چنین مواردی را تایید كرده و رابطه را مبتنی بر آزار ببیند این موارد می توانند دلیلی باشند براینكه چت های قبلی حاوی مسائل جنسی نشان دهنده رضایت بر وقوع رابطه جنسی نیست.
این وكیل دادگستری خاطرنشان می كند: اگر آثار فیزیولوژیك از متجاوز روی بدن قربانی باقی مانده باشد ممكن است به دستور دادگاه آزمایش ژنتیك برای شناسایی متجاوز انجام شود.
بیشتر بخوانید: صحنه اعدام اصغر قاتل اولین متجاوز سریالی در ایران
كاف الف؛ متهم تجاوز به دختران دانشجو دستگیر شد/ درخواست مهم پلیس از شاكیان
كمك كانون وكلا به قربانیان كم بضاعت وی تصریح می كند: در این بین تنها مساله كه وجود دارد آن است كه با وجود جرم انگاری شدن جرایمی نظیر تجاوز به عنف و آسیب ها و آزار های جنسی در قوانین كشور، اما هنوز قوانین شفاف برای حمایت از افرادی كه مورد انواع تعرض های جنسی قرار می گیرند نداریم، یعنی قانون مشخص و روشنی كه چگونگی حمایت از آسیب دیدگان تعرض و تجاوز را مشخص كند نداریم.
این حقوقدان درباره اینكه برخی افراد از عدم رسیدگی به پرونده های تجاوز دچار استرس شده و پیگیری های خود را ادامه نمی دهند می گوید: مرجع قضایی حتما به این موارد رسیدگی كرده و دلایل قربانی را بررسی و ارزیابی كرده و براساس آن تصمیم می گیرد. اما شاید یكی از مهم ترین مشكلات افراد در مواجهه با جرایم مختلف یا به صورت كلی مسایل حقوقی و قضایی آن است كه از متخصصان و وكلا مشاوره نمی گیرند. این در حالی است كه برای افرادی كه به لحاظ مالی توان پرداخت هزینه وكیل را ندارند راهكاری وجود دارد به این معنا كه اداره معاضدت كانون وكلا برای این افراد وكیل معاضدتی تعیین كرده و این وكلا بدون دریافت هرگونه وجهی از حقوق چنین افرادی در محاكم و دادگاه ها دفاع خواهند كرد.