به گزارش شهرآرانیوز، غلامعباس تركی دادستان نظامی استان تهران در دیدار با جمعی از خانواده های شهدای سانحه هواپیمای اوكراینی و تعدادی از وكلای آنان كه در سازمان قضایی نیرو های مسلح برگزار شد، گفت: از خانواده های محترم شهدای سانحه هوایی تشكر می كنم كه دعوت امروز سازمان قضایی نیرو های مسلح را پذیرفتند، هرچند پرداختن به جزئیات سانحه در حضور بازماندگان و خانواده های شهدا سخت است.

وی با بیان اینكه سازمان قضایی نیرو های مسلح در این حادثه همدرد خانواده های شهداست، گفت: تشریح حادثه در جلسه امروز، به منظور طبیعی جلوه دادن و یا توجیه آن نیست.

دادستان نظامی استان تهران در تشریح اقدامات به عمل آمده بعد از وقوع این سانحه گفت: حضور نیرو های انتظامی و هلال احمر با مدیریت فرماندار شهریار در محل سانحه، از جمله اولین اقدامات بعد از سقوط هواپیما بود و گروه های دوازده گانه بررسی سانحه هواپیمایی كشوری بلافاصله در صحنه حاضر شدند و اقدامات اولیه را انجام دادند.

شرح ماجرای سقوط هواپیمای اوكراینی

وی گفت: روز بعد از حادثه یعنی 19 دی، هیئت 47 نفره اوكراینی محل سانحه را بررسی كردند و همكاری هایی خوبی با این هیئت صورت گرفت.

تركی با بیان اینكه در همان روز وقوع سانحه، پرونده ای در دادسرای عمومی شهریار تشكیل شد، گفت: 3 روز بعد، در 21 دی كه ستاد كل نیرو های مسلح بعد از بررسی های اولیه، علت سانحه را شلیك سامانه پدافندی بر اثر خطای انسانی اعلام كرد، به دستور رئیس قوه قضائیه، پرونده به سازمان قضایی نیرو های مسلح ارسال و هیئت قضایی دادسرای نظامی در همان روز تشكیل شد.

وی در مورد تاخیر سه روزه در اعلام وقوع حادثه و شلیك سامانه پدافندی گفت: از جمله دلایلی كه مسئولان مربوط در این زمینه اعلام كرده اند، ضرورت تحقیق و بررسی حداقلی برای روشن شدن چگونگی شلیك و وقوع سانحه، از جمله تحقیق از افراد مرتبط، پیاده شدن نوار مكالمات و فیلم های ضبط شده، تطبیق گراف های راداری و بررسی احتمالات و فرضیه های مطرح است كه موضوع در دست بررسی است.

دادستان نظامی استان تهران در عین حال گفت: بررسی های اولیه در حداقل زمان ممكن انجام شده به نحوی كه در حوادث مشابه، پذیرش شلیك در این مدت زمان، بی سابقه بوده با این حال جمع بندی نهایی دادسرای نظامی در این خصوص پس از تكمیل تحقیقات خواهد بود.

این مقام قضایی با اشاره به آغاز تحقیق از متهمان به محض ارسال پرونده به دادسرای نظامی گفت: در همان شب 21 دی تعدادی از افرادی كه در سامانه شلیك كننده و بخش های بالادستی آن حضور داشتند به عنوان متهم احضار شدند و تحقیقات مبسوطی در همان شب انجام و یكی از متهمان بازداشت شد.

در فرآیند تحقیقات، 5 نفر دیگر به عنوان متهم تحت تعقیب قرار گرفتند

وی افزود: در فرآیند تحقیقات، 5 نفر دیگر به عنوان متهم تحت تعقیب قرار گرفتند كه با قرار قانونی بازداشت شدند و در ادامه 3 نفر از متهمان پس از انجام تحقیقات مقتضی با تودیع وثیقه آزاد شدند در حال حاضر 3 نفر در بازداشت به سر می برند.

تركی در عین حال تأكید كرد: در طول تحقیقات، اگر افرادی به عنوان متهم شناسایی شوند طبعاً به اتهامات آن ها رسیدگی می شود.

دادستان نظامی استان تهران با اشاره به دستورات قضایی برای اخذ گزارش سانحه از مراجع مسئول گفت: ستاد كل نیرو های مسلح، وزارت اطلاعات، سپاه، پدافند هوایی، هواپیمایی كشوری و حتی مراجع علمی و دانشگاهی، گزارش های خود را حسب دستورات صادره به دادسرای نظامی ارسال كردند.

وی با بیان اینكه تحقیقات میدانی و معاینات محلی بدون هیچ مانعی از همه مراكز مرتبط جداگانه و با دقت تمام انجام شده است، افزود: در جلسات متعدد بازپرسی، از افرادی به عنوان شهود و مطلع در پدافند هوایی، فرودگاه، تیم كنترل هوایی، نمایندگان پدافند هوایی مستقر در واحد های مراقبت پرواز، فرد جامانده از پرواز 752 و خلبان هواپیمایی آسمان به سبب مشاهداتشان در هنگام سانحه به عمل آمد و خصوص خلبان هواپیمای آسمان، پس از بررسی مستندات، متوجه شدیم كه با تحریف و جابجایی كلمات منتشر شده است.

این مقام قضایی همچنین به بررسی مكالمات انجام شده و فیلم ها و صوت های ارتباط واحد مراقبت پرواز با هواپیما و بین خود واحد ها در بخش های لشگری و كشوری و رادار ها و سامانه های پدافندی همچنین جمع آوری فیلم های كلیه دوربین هایی كه مشرف به محل سقوط هواپیما بوده و افراد و اشخاص ثبت كرده اند و استعلامات مربوط به گراف راداری رادار پدافند هوایی و سایر مستندات فنی هواپیمایی اشاره كرد.

دادستان نظامی استان تهران گفت: بخشی از اقدامات كارشناسی توسط سازمان هواپیمایی كشوری مطابق با مقررات ناظر بر بررسی سوانح هوایی و نحوه مستندسازی این سوانح انجام شده و برابر كنوانسیون شیكاگو، كشور محل وقوع سانحه، دارای صلاحیت انحصاری برای بررسی سانحه است.

اطلاعیه سوم سازمان هواپیمایی كشوری به زودی صادر می شود

وی افزود: سازمان هواپیمایی كشوری تاكنون دو اطلاعیه درخصوص نحوه سقوط هواپیمای اوكراینی صادر كرده و اطلاعیه سوم این سازمان نیز در حال آماده شدن است و این گزارش ها با هدف پیشگیری از سوانح بعدی، در تارنمای سازمان هواپیمایی كشوری بارگذاری می شوند و همه اشخاص به این گزارش ها دسترسی خواهند داشت.

دادستان نظامی استان تهران در تبیین مسائل مطرح شده در خصوص علت وقوع این سانحه با استناد به نظریات كارشناسی گفت: احتمال برخورد های آسیب زننده شامل پرتو های لیزری و الكترومغناطیس به هواپیمای اوكراینی منتفی به نظر می رسد و نظریه اولیه كارشناسان تا این لحظه، حاكی از عدم انفجار یا احتراق دیگری در لحظه وقوع سانحه در هواپیماست.

تركی با بیان اینكه تا این لحظه دلیلی بر هك سایبری و الكترونیكی، اختلال بیرونی در سامانه های پدافندی و موشكی و نفوذ در سامانه ها یا شبكه ها بدست نیامده، افزود: به هیچ شواهد و قرائنی برای احتمال خرابكاری و جاسوسی در هواپیما نرسیدیم و آثاری از قطعات موشك شلیك شده بر روی بدنه هواپیما مشهود است و هواپیما بر اثر برخورد با زمین منفجر شده و قطعات آن تا شعاع وسیعی از محل اصابت پراكنده شده كه به لحاظ مسكونی بودن محل با مشكلاتی از نظر جمع آوری قطعات هواپیما و حفظ صحنه مواجه شدیم.

دادستان نظامی استان تهران با تاكید بر اینكه اطلاعات و یافته های دادسرای نظامی در تحقیقات مستقل قضایی به دست آمده و صحت آن ها ارزیابی شده است، گفت: از گزارش های همه بخش های مسئول استفاده كردیم و اگر در جریان تحقیقات با ادله دیگری مواجه شویم در تكمیل یا اصلاح نتایج بررسی ها تاثیرگذار خواهد بود.

تركی در ادامه، به تشریح علل وقوع سانحه دلخراش پرداخت و با اشاره به بررسی رویه های موجود هواپیمایی كشوری در فرودگاه همچنین رویه های شبكه پدافندی گفت: در بامداد روز سانحه، با توجه به احتمال حمله هوایی آمریكا به ایران، بخش نظامی برای تأمین امنیت پرواز ها به بخش غیرنظامی كنترل فضای كشور اطلاع می دهد كه تنها پرواز هایی مجاز به برخاستن از باند فرودگاه ها هستند كه از قبل توسط شبكه پدافند شناسایی شده و مجوز پرواز آن ها توسط این شبكه صادر شده باشد.

وی افزود: بر این اساس، در زمینه رویه برخاستن هواپیما های خروجی در فرودگاه های تهران تغییری ایجاد می شود و كلیه پرواز ها باید با اجازه و پس از شناسایی توسط شبكه پدافندی از باند فرودگاه پرواز می كردند و در همه پرواز هایی كه تا زمان وقوع سانحه و بعد از انجام شده این رویه برقرار بوده است.

دادستان نظامی استان تهران در پاسخ به ابهامات مطرح شده در خصوص علت عدم توقف پرواز ها در شب و روز حادثه گفت: مطابق دستورالعمل های موجود اگر حمله هوایی دشمن خارجی به كشور قطعی باشد باید فرمان توقف پرواز ها صادر شود كه برابر شواهد و قرائن و تشخیص سلسله مراتب، احتمال حمله و تهدید فقط وجود داشته است.

وی افزود: لذا مراجع مسئول مطابق مقررات به اتخاذ تدابیر كنترلی اكتفا نموده و آسمان بر روی پرواز ها به طور كامل بسته نشده است.

این مقام قضایی درباره علت تأخیر یك ساعته پرواز 752 گفت: دلیل این تاخیر، بار اضافی و افزایش وزن هواپیما بیش از استاندارد های فنی به دلیل زدن سوخت مازاد بر عرف پرواز بود كه قبل از درخواست مجوز، به خلبان اعلام و با دستور وی طی این یك ساعت بخشی از بار اضافه هواپیما تخلیه می شود و تاخیر پرواز هیچ ارتباطی به بخش كشوری یا لشگری ندارد.

انطباق صدور مجوز پرواز به هواپیمای اوكراینی با رویه ابلاغی شبكه پدافندی كشور

تركی درباره انطباق صدور مجوز پرواز به هواپیمای اوكراینی با رویه ابلاغی شبكه پدافندی كشور گفت: در ساعت 5 و 52 دقیقه واحد كنترل تقرب مراقبت پرواز با مركز كنترل فضای كشور تماس می گیرد و درخواست صدور مجوز می كند و مركز كنترل كشور یك دقیقه بعد درخواست را به مركز هماهنگی اعلام می كند و نهایتا با تأیید این مركز در ساعت 6 و 12 دقیقه، خلبان مجوز پرواز را از برج مراقبت فرودگاه امام خمینی (ره) دریافت می كند.

تركی ادامه داد: درساعت 6 و 12 دقیقه، هواپیما در ارتفاع 600 متری هدف موشك پدافند هوایی گرفته و متاسفانه سقوط می كند.

دادستان نظامی تهران با اعلام اینكه دادسرای نظامی در بررسی ها به یك سری از خطا ها رسیده است، یكی از خطا های تاثیرگذار و عمده در این سانحه را چنین عنوان كرد: سامانه سیاری كه موشك شلیك كرده پس از راه اندازی مجدد به دلیل شرایط میدانی، شمال واقعی را دقیق تعیین نمی كند و همین اشتباه فاحش موجب می شود كه سمت اهداف شناسایی شده توسط سامانه با اختلافی حدود 105 درجه توسط اپراتور مشاهده شود و این خطا، مبنای یك سلسله اشتباهات دیگر قرار می گیرد و در نتیجه سامانه پدافندی دچار اشتباه می شود.

تركی افزود: این خطای انسانی در تنظیم مختصات موجب می شود، اپراتور سامانه پدافند هوایی، هواپیما را به عنوان هدفی كه از ناحیه شمال غربی در حال نزدیك شدن به تهران است و محل و سمت حركت آن، ارتباطی با باند پروازی فرودگاه ندارد، در رادار خود مشاهده كند و خط سیر هواپیما با خط سیری كه كاربر مشاهده می كرده متفاوت بوده است.

قبل از مبادله پیام و دریافت پاسخ، متأسفانه كاربر اقدام به شلیك هواپیمای اوكراینی كرده است

وی افزود: كاربر سامانه پدافندی، مشخصات هدف شناسایی شده را به مركز هماهنگی مربوط اعلام می كند، ولی پاسخی دریافت نمی كند و اطلاعات ثبت شده نشان می دهد كه پیام سامانه دفاعی با مركز هماهنگی مبادله نشده و قبل از مبادله پیام و دریافت پاسخ، متأسفانه كاربر اقدام به شلیك كرده در حالی كه این قطع ارتباط تنها در حد چند ثانیه بود.

تركی ادامه داد: كاربر سوال را می پرسد و منتظر پاسخ نمی شود و بر اساس تشخیص خودش، شلیك را انجام می دهد و انتشار خبری مبنی بر شلیك موشك كروز در سامانه ناشی از مشاهدات نور های پرتاب شونده در مناطق مرزی توسط دیده بانان در ساعاتی قبل از وقوع سانحه نیز مزید بر علت می شود.

وی با اشاره به اینكه سامانه ها به عنوان واحد های عملیاتی پایین دستی، ارتباطی با برج مراقبت نداشته اند و صرفا برابر دستورالعمل ها باید برای تشخیص اهداف مشكوك از مركز بالادستی استعلام و كسب تكلیف می كردند، گفت: در سانحه هواپیمای اوكراینی، هیچ دستوری مبنی بر شلیك از سوی شبكه به سامانه های پایین دستی صادر نشده و در زمان وقوع سانحه، وضعیت سامانه های پدافندی تحت مقررات «آتش محدود» بوده نه آتش به اختیار، بنابراین صرفا باید با اخذ مجوز از شبكه، شلیك صورت می گرفت.

تركی با اشاره به اینكه تشخیص نهایی متخاصم بودن هدف با شبكه است نه سامانه گفت: خطای فاحشی كه اینجا اتفاق افتاد این بود كه سامانه بدون اخذ اجازه از شبكه، اقدام به شلیك كرد.

وی با اشاره به اینكه طبق نظرات كارشناسان و نتایج بررسی اولیه هیئت قضایی، سامانه پدافندی به صورت فابریك فاقد دوربین دید در شب و سامانه تشخیص دوست از دشمن است، گفت: اپراتور این سامانه وقتی هدفی را به عنوان هدف تهدید كننده شناسایی كند باید به مراكز بالادستی خودش كه همان شبكه پدافندی است اعلام نماید و پس از دستور شبكه اقدام كند.

وی با بیان اینكه دو موشك توسط سامانه پدافندی شلیك شده و بررسی كارشناسان حاكی است كه یكی از این موشك ها تاثیری بر روی هواپیما نداشته و موشك دیگر در نزدیكی هواپیما منفجر شده، گفت: 26 ثانیه فاصله شلیك های اول و دوم بوده، ولی متاسفانه در این فاصله زمانی هم، كاربر برای شلیك دوم از شبكه كسب مجوز نمی كند.

دادستان نظامی استان تهران با تاكید بر اینكه یك خطا گاهی یك فاجعه غیرقابل جبرانی را رقم می زند، اظهار داشت: اعتقاد كارشناسان این است كه اگر كاربر سامانه احتیاط لازم را انجام می داد و از تجربه اش استفاده می كرد، این سانحه قابل پیشگیری بود.

افرادی كه مرتكب خطا شدند، بازداشت هستند

وی خاطر نشان كرد: افرادی كه مجموعه این خطا ها را مرتكب شدند كسانی هستند كه بازداشت شدند.

تركی با اعلام اینكه برای بدست آوردن یافته های جدیدتر از سانحه هواپیمای اوكراینی، 23 كارشناس نظامی در 7 حوزه با دادسرای نظامی تهران همكاری می كنند، افزود: بخشی از این گروه ها نظریات خودشان را اعلام كردند و هنوز بخش هایی از گزارش ها باقیمانده است.

دادستان نظامی تهران همچنین درباره بازخوانی جعبه های سیاه گفت: جعبه های سیاه در اثر سانحه آسیب فیزیكی دیده و بازخوانی آن ها پیچیدگی فنی خاص خود را دارد.

وی با اشاره به اینكه جعبه های سیاه با نظارت دادسرای نظامی در محلی پلمب و طبق استاندارد های ایكائو توسط سازمان هواپیمایی كشوری نگهداری شد، گفت: از نظر مقررات ایكائو باید كشور بررسی كننده سانحه با حضور كشور های ذی نفع، جعبه سیاه را بازخوانی كند كه برای بازخوانی، تمامی اشخاص ذی ربط شامل نهاد بررسی سانحه، مقامات قضایی مرتبط، نمایندگان سایر كشور ها و نمایندگان ایكائو حضور خواهند داشت.

تركی افزود: از آمریكا به عنوان كشور سازنده هواپیما، اوكراین به لحاظ مالكیت هواپیما و كانادا، سوئد و افغانستان به لحاظ اتباعی كه داشتند دعوت به همكاری كردیم و جعبه سیاه این مدل از هواپیما تا الان سابقه بازخوانی نداشته است و لابراتور های داخلی نیازمند یك مبدل بودند تا بتوانند اطلاعات جعبه سیاه را بازخوانی كنند كه آمریكایی ها با این موضوع مخالفت كردند و تجهیزات لازم برای بازخوانی را در اختیار ما قرار ندادند در حالی كه بازخوانی مطابق مقررات با حضور همه طرف های ذی نفع انجام می شود.

دادستان نظامی استان تهران در خصوص ادعا های مطرح شده درباره تأخیر در ارسال جعبه های سیاه گفت: بعد از برگزاری چندین جلسه، در پایان سال گذشته مقرر شد كه جعبه های سیاه را به لابراتور مجهز در خارج از كشور ارسال كنیم و دقیقا با همه گیری ویروس كرونا در سراسر جهان مقارن شد و طرف خارجی اعلام كرد كه لابراتور های ما امكان پذیرش جعبه سیاه را تا زمان فروكش كردن ویروس كرونا ندارند.

وی افزود: سازمان هواپیمایی كشوری هم طی نامه ای به ایكائو كتبا اعلام كرد كه آمادگی ارسال جعبه های سیاه به خارج از كشور را دارد.

دادستان نظامی استان تهران با اعلام اینكه كشور اوكراین به عنوان مالك هواپیما اصرار داشت كه جعبه های سیاه هواپیما برای بازخوانی، به آن كشور فرستاده شود، گفت: آمریكا و كانادا به عنوان كشور های ذی نفع، در مورد توانایی و امكانات فنی لابراتور های اوكراین در بازخوانی اطلاعات جعبه های سیاه ابراز تردید كردند.

وی افزود: در حال حاضر و بعد از فروكش كردن نسبی بیماری كووید 19، لابراتور های فرانسه برای دریافت جعبه های سیاه اعلام پذیرش و آمادگی كردند كه با تشخیص سازمان هواپیمایی كشوری به این كشور ارسال شد.

وی با بیان اینكه تاكنون خانواده های معظم 80 نفر از شهدای سانحه شكایات خود را مطرح كرده اند، گفت: با همكاری ستاد حقوق بشر قوه قضائیه، مركز امور مشاوران و وكلای حقوقی قوه قضاییه و كانون وكلا اقداماتی جهت تعیین وكیل معاضدتی برای خانواده های شهدا انجام شده است.

تركی با اعلام اینكه تاكنون فرآیند اداری تشكیل پرونده برای 28 خانواده در بنیاد شهید به طور كامل طی شده است، گفت: بنیاد شهید كه نماینده آن در جلسه حضور دارد اعلام آمادگی نموده كه با مراجعه سایر خانواده های معظم مراحل اداری تشكیل پرونده را تسریع ببخشد لذا خانواده های باقیمانده می توانند با دریافت معرفی نامه از دادسرای نظامی راساً یا از طریق وكلای خود با مراجعه به بنیاد شهید اقدامات اداری را پیگیری نمایند.

دادستان نظامی استان تهران در باره جبران خسارت این سانحه گفت: جلساتی با شورای عالی امنیت ملی و معاونت حقوقی ریاست جمهوری داشتیم و بحث جبران خسارت ها را پیگیری كردیم و برابر تصمیمات مقامات صالح، پرداخت خسارات و غرامات براساس نرخ بین المللی خواهد بود و به صورت یكسان در صورت تكمیل مستندات حقوقی، ترجیحاً زودتر از زمان برگزاری دادگاه سانحه هوایی پرداخت خواهد شد.

وی افزود: براساس توافقنامه همكاری های قضایی مصوب 83 طی نیابتی كه به اوكراین دادیم، از آن ها خواستیم كه اسناد بیمه ای هواپیما و برخی مستندات قانونی لازم را برای ما بفرستند و معاونت بین الملل قوه قضائیه این موضوع را به طور مستمر از دولت دنبال می كند.

صدور رأی نهایی پرونده سقوط هواپیمای اوكراینی با دادگاه نظامی تهران است

تركی با اشاره به اینكه اوكراین هنوز به نیابت مرجع قضایی پاسخ كامل نداده و اسناد و مستندات لازم را ارسال نكرده است، تصریح كرد: این در حالی است كه در همین رابطه چند نیابت قضایی از اوكراین دریافت كردیم كه ضمن تاكید بر صلاحیت انحصاری كشورمان در رسیدگی به ابعاد سانحه برابر مقررات بین المللی و داخلی، به جهت همكاری های حقوقی- قضایی در سه مرحله پاسخ های لازم به مقامات قضایی اوكراین داده شده است.

دادستان نظامی استان تهران با اشاره به اینكه به رغم پیچیدگی های فنی و حقوقی پرونده، تسریع در رسیدگی و دقت و اتقان توامان مورد تاكید رئیس قوه قضائیه، دادستان كل كشور و رئیس سازمان قضایی نیرو های مسلح است، گفت: تلاش می كنیم ضمن حفظ استقلال قضایی با تعامل سازنده با همه مراجع مسئول، تحقیقات قضایی و استیفای كامل حقوق بازماندگان سانحه را جدی و شفاف و با رعایت اصول دادرسی منصفانه دنبال و تكمیل نماییم و در نهایت صدور رأی نهایی با دادگاه نظامی تهران است.

در این نشست، تعدادی از خانواده ها و وكلای آنان به طرح خواسته ها، دیدگاه ها و مطالب خود پرداختند و نمایندگان ستاد حقوق بشر قوه قضائیه، مركز امور مشاوران و وكلای حقوقی قوه قضاییه و بنیاد شهید انقلاب اسلامی در این نشست حضور داشتند.

منبع: فارس